Tabak is eigenlijk het gedroogde blad van de tabaksplant Nicotiana tabacum. Deze plant, die oorspronkelijk uit Zuid-Amerika komt, werd voor het eerst ontdekt door Europeanen toen de Spanjaarden, onder leiding van Columbus, in 1492 op het eiland Hispaniola landden. Daar kregen ze gedroogde tabaksbladeren aangeboden, wat hun nieuwsgierigheid wekte. De Indianen rolden meerdere bladeren op en rookten het.
Tabak behoort tot de familie van de nachtschaden, waartoe ook de aardappel, tomaat, paprika en aubergine behoren. De soorten Nicotiana Rustica en Nicotiana Tabacum zijn vooral belangrijk geweest voor de tabaksteelt in Nederland. In een verrassend korte tijd verspreidde de teelt zich over een groot deel van Europa en Azië, nadat planten en zaad vanuit Spanje en Portugal waren ingevoerd.
Omstreeks 1615 begon de tabaksteelt in de omgeving van Amersfoort, en al snel breidde deze zich uit naar plaatsen zoals Nijkerk, Barneveld, Ede, Wageningen en verder naar de Utrechtse Heuvelrug. Nederland verwierf snel een bijzondere positie onder de tabaksproducenten. Een van de innovaties die hier werd geïntroduceerd, was het gebruik van broeibakken voor het opkweken van jonge tabaksplanten. Deze methode, die rond 1635 algemeen werd toegepast in Europa, staat bekend als de 'Hollandse methode'.
Tussen 1700 en 1900 werd inlandse tabak een belangrijk handelsproduct, wat de economische betekenis van de teelt onderstreepte. Daarna werd er meer tabak geïmporteerd uit landen de betere groeiomstandigheden kenden en na de 2de wereldoorlog was de tabaksteelt rond Amersfoort vrijwel verdwenen. De laatste tabaksakkers waren te vinden in de Betuwe, vooral tussen Amerongen en Rhenen.
Tabak wordt meestal geassocieerd met roken maar tabaksblad werd ook gebruikt om opgelost in water ongedierte op planten te bestrijden; gedroogd werd het in duiven en kippenhokken gestrooid tegen o.a. bloedluis; het werd ook gedroogd tussen kleding gelegd tegen motten; vers blad hielp bij het genezen van wondjes en als oplossing gebruikt voor clisma’s.